Meelzakken/Sacs à Farine/Flour Sacks


Nieuw blog: Statistiek: Vier miljoen ‘Amerikaanse Bloemzakken’ naar België

Overslag van meelzakken voor CRB, 1915. Foto: HILA

De vraag die mij vaak wordt gesteld is: “Hoeveel zakken meel stuurden de Amerikanen en Canadezen naar België?”
Met andere woorden: hoeveel ‘Amerikaanse bloemzakken’ kwamen in Belgisch bezit van bakkers en komiteiten doordat de Commission for Relief in Belgium (CRB) zakken meel importeerde voor hun broodvoorziening?

Als ik de resultaten van mijn onderzoek met de CRB-statistieken combineer, kom ik tot de conclusie dat in 1914 en 1915 naar schatting vier miljoen zakken bloem – 37% schenkingen en 63% inkoop –  in bezet België zijn geïmporteerd.
Zij vormden de bron voor de huidige collecties versierde meelzakken van WO I.


BLOGS: Inhoudsopgave/Table des Matières/Table of contents


Versierde Meelzakken in WO I

Léon HOUYOUX, Broodmeisje, bloemzak, 1915. Part. coll. USA

In de Eerste Wereldoorlog versierden Belgische meisjes, vrouwen en kunstenaars voor liefdadige werken en uit dankbaarheid voor levensmiddelenbevoorrading bloemzakken met borduurwerk, schilderingen en geklost kant. Ook maakten zij er kleding van.

Hoewel slechts een fractie van de invoer van granen in België aankwam in ‘Amerikaanse bloemzakken’ zijn de zakken tot op de dag van vandaag hét symbool van de complete levensmiddelenbevoorrading tijdens de Grote Oorlog. Waarom hebben versierde meelzakken ruim honderd jaar na dato een mythische geschiedenis?

In mijn blogs doe ik verslag van mijn ‘Zakkenreizen’, over mijn zoektocht naar verborgen zakken in musea, archieven en particuliere collecties, onderzoek in archieven, ontmoetingen met verzamelaars en vertel verhalen over deze  ‘zakken vol herinneringen’.

Sacs à farine décorés pendant la Première Guerre mondiale
Pendant la Grande Guerre, des écoliers, étudiantes, des femmes et des artistes belges ont décoré des sacs à farine avec des broderies, des dentelles et des peintures en montrant leur gratitude pour l’approvisionnement alimentaire internationale. Les sacs ont été gardés en souvenir ou ont été envoyés aux porteurs de secours. Ils en faisaient aussi des vêtements.

Bloemzak ‘Process’, White Star Mills, Staunton, VA, geborduurd, 1915. Coll. HILA

Même si seule une fraction des importations de céréales arrivait en Belgique dans des «Sacs Américains», les sacs en coton restent encore aujourd’hui le symbole de l’approvisionnement alimentaire complet pendant la Grande Guerre. Plus de cent ans plus tard, les sacs de farine décorés semblent avoir une histoire mythique.

Dans mes blogs, je rapporte sur mes «voyages de sacs»: mes recherches de sacs cachés dans les musées, les archives et les collections privées, mes recherches dans les archives, les rencontres avec des collectionneurs et je raconte des histoires sur ces «sacs pleins de souvenirs».

Decorated Flour Sacks from WW I
In the First World War, Belgian women and artists adorned flour sacks with embroidery, lace and paintings out of charity and to show their gratitude for international food supply. They sold them as war souvenirs or occasionally sent them to relief bringers. They also made clothes out of it.

Although only a fraction of grain imports arrived in Belgium in “Belgian Relief flour sacks”, the cotton bags remain to this day the symbol of the complete supply of the Commission for Relief in Belgium during the Great War. More than a hundred years later decorated flour sacks appear to have a mythical history.

In my blogs I report on my ‘Sack Travels’: my search for hidden sacks in museums, archives and private collections, research in archives, meetings with collectors and I tell stories about these “sacks full of memories”.

Flour sack collection Herbert Hoover Presidential Library-Museum: clothes made in Belgium from American and Canadian flour sacks, 1915-1916.
Photo-collage, Annelien van Kempen, 2022

Blog

Lake of the Woods Milling Company, Keewatin, Kenora, Canada

Een foto met tekst, gepost op Facebook door The Muse-Lake of the Woods Museum and Douglas Family Art Centre in Keewatin, Kenora, Ontario, Canada, geeft informatie over de voormalige lokale maalderij Lake of the Woods Milling Company: de maalderij is afgebrand in 1967. Nieuwkomers in de stad hebben tegenwoordig geen idee van de centrale plaats …

Recyclede meelzakken in WO I – het Belgische spanningsveld

Zakken Als een object, een vorm, in conflict- en crisissituaties functioneel blijkt, dan is het wel de textiele zak. De zak verzamelt, bewaart, vervoert de goederen en materie die de mens bij zich wil houden en dragen. De zak heeft een menselijke maat, de vorm is driedimensionaal wanneer gevuld, tweedimensionaal in lege toestand. Een textiele …

Statistiek: Vier miljoen ‘Amerikaanse Bloemzakken’ naar België

De vraag die mij vaak wordt gesteld is: “Hoeveel zakken meel stuurden de Amerikanen en Canadezen naar België?” Met andere woorden: hoeveel ‘Amerikaanse bloemzakken’ kwamen in Belgisch bezit van bakkers, NKHV/CNSA, de provinciale en lokale komiteiten doordat de Commission for Relief in Belgium zakken meel importeerde voor hun broodvoorziening? Een interessante vraag, want hoeveel bloemzakken …

Musea/musées/museums

Lijst van musea/instituten met ‘Versierde Meelzakken in WOI’ in hun collectie:
Liste de musées/instituts conservants des ‘Sacs à Farine Décorés de la Grande Guerre’:
List of museums/institutes with ‘Decorated Flour Bags of WWI’ in their collection:

Stad/ Ville/ CityMuseum/ MuséeZakken/
Sacs/
Bags
België/ La Belgique/ Belgium
Antwerpen/ Anvers/ AntwerpMAS/Museum Aan de Stroom62
MoMu8
Bergen/ MonsMons Memorial Museum9
Brugge/BrugesKantcentrum/Centre de la Dentelle/Lace centre2
Brussel/ Bruxelles/ BrusselsMuseum Kunst & Geschiedenis/ Musée d'Art & Histoire/ Art & History Museum59
War Heritage Institute (Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis/ Musée Royal de l’Armée et de l’Histoire Militaire/ Royal Museum of the Armed Forces and Military History)220+
Rijksarchief in België/Archives de l’Etat en Belgique/State Archives of Belgium1
KBR Prentenkabinet/Cabinet des Estampes2
DeurneTurninum Volksmuseum/Musée folklorique/Folk Museum1
Dudzele (Brugge)Heemkring Dudzele/NSB Dudzele1
Gent/ GandHuis van Alijn/ La Maison d’Alijn/ The House of Alijn6
HansbekeHeemkundige Kring/ Société d'histoire/ Historical society Het Land van Nevele1
Hermalle-sous-HuyMusée de la Gourmandise1
Ieper/ YpresIn Flanders Fields Museum28+
Lier/LierreStadsmuseum1
Luik/LiègeMusée de la Vie wallonne36
NazarethErfgoedhuis3
Nimy (Bergen/Mons)Museum van/Musée de Nimy - Keramiekroute/Carrefour de la Céramique1
OverijseHeemkundige Kring/Société d'histoire/ Historical society De Beijerij van IJse1
TurnhoutTaxandriamuseum1
Veurne/ FurnesBakkerijmuseum Veurne/ Musée de la Boulangerie/ Bakery Museum Furnes4
WaregemBezoekerscentrum/ Centre de Visite/ Visitor's Centre HIPPO.WAR8
ZonnebekeMemorial Museum Passchendaele 19177
Canada
Ontario, OttawaMusée Canadien de la Guerre/Canadian War Museum3
Manitoba, Pilot MoundThe Manitoba World War One Museum, Archives and Library1
Manitoba, WinnipegArchives of Manitoba, Ethel Hart Collection1
Nederland/ Les Pays-Bas/ The Netherlands
LeidenTextile Research Centre1
Verenigde Staten/ Les États-Unis/ USA
California, Los AngelesUSC University of Southern California Libraries1
California, Palo AltoHoover Institution Library & Archives at Stanford University160+
Iowa, Des MoinesState Historical Museum of Iowa1
Iowa, West BranchThe Herbert Hoover Presidential Library and Museum366+
Kansas, TopekaKansas Museum of History7
Minnesota, MinneapolisThe General Mills Archives2
Minnesota, St. PaulMinnesota Historical Society5
Missouri, Kansas CityNational WWI Museum and Memorial4
New YorkGirl Scouts of the USA2
New York, Sleepy HollowThe Rockefeller Archive Center1
Ohio, UrbanaChampaign County Historical Society Museum10+
Texas, AustinSt. Edward’s University Archives, Munday Library, The Captain and Mrs. Albert Moulckers Collection32+
Texas, LubbockMuseum of Texas Tech University1
Washington, D.C.The National Museum of American History, Division of Political History Collection, Smithsonian Institution2
Woodrow Wilson House2

 

Bibliografie

De ontstaansgeschiedenis en de waarde van de ‘Versierde Meelzakken in WOI’ is in boeken, tijdschriften en online veelvuldig beschreven. Daarnaast bestudeer ik de context van de Versierde Meelzakken om deze te kunnen plaatsen in een breder verband. Ik heb inmiddels vele primaire en secundaire bronnen geraadpleegd.

Primaire bronnen zijn geschreven door personen, die zelf in de jaren van WOI en direct erna betrokken zijn geweest bij de Versierde Meelzakken. Secundaire bronnen zijn geschreven door personen die er niet direct bij betrokken zijn geweest en zijn in latere jaren gemaakt.

Deze bibliografie bestaat uit twee tabellen in de volgende rangschikking:
1) ‘Versierde Meelzakken in WOI’:
– Primaire Bronnen per land
– Secundaire Bronnen per land
2) Context:
– Primaire Bronnen per land
– Secundaire Bronnen per land

The history and value of the ‘Decorated Flour Bags in WWI’ have been frequently described in books, magazines and online. In addition, I study the context of the Decorated Flour Bags to be able to place them in a broader context.  At present I have consulted many primary and secondary sources.

Primary sources were written by people who themselves were involved in the Decorated Flour Bags in the years of WWI and immediately afterwards. Secondary sources were written by people who were not directly involved, these have been written in later years.

This bibliography consists of two tables in the following ranking:
1) ‘Decorated Flour Bags in WWI’:
– Primary Sources per country
– Secondary Sources per country
2) Context:
– Primary Sources per country
– Secondary Sources per country

1) BIBLIOGRAFIE 'VERSIERDE MEELZAKKEN IN WO I'/Bibliography 'Decorated Flour Bags'

Dit zijn de primaire en secundaire bronnen, die ik heb gevonden/These are the primary and secundary sources which I have consulted.

Primaire Bronnen/Primary Sources
België/ La Belgique/ BelgiumBurls, Aline, né Bouquié, Dans la Geôle Bruxelloise. Deux années sous le joug allemand. Avec une Préface de Monsieur Paul Deschanel. Parijs: G. van Oest et Cie, éditeurs, 1917, p. 176, 177
Errera, Isabelle, Catalogue d’Étoffes Anciennes et Modernes, Troisième Edition. Bruxelles, Vromant & Co; Lamertin, Musées Royaux du Cinquantenaire, 1927
Gille, Louis, Ooms, Alphonse, Delandsheere, Paul, Cinquante Mois d’Occupation Allemande. Deel I 1914-1915: zaterdag 17 juli 1915. Bruxelles, Librairie Albert Dewit, 1919
Loveling, Virginie, red. Van Raemsdonck, Bert, Virginie Lovelings oorlogsdagboek [1914-1918]. Gent, KANTL en Universiteitsbibliotheek, electronische versie, 2005; dagboek 21 mei 1915
Massart, Jean, Comment les Belges résistent à la domination allemande. Contribution au Livre des douleurs de la Belgique. Paris, Librairie Payot & Cie, 1916, fotobijlage
Ville de Gand, Œuvres de Philanthropie et de Dévouement créées pendant 1re Année de la Guerre, 3 août 1914 - août 1915. Le Livre d’Or des Bienfaiteurs pendant la 1re Année de la Guerre. Gent: Maison d’Editions Hoste SA, 1915, p. 73,74
Ville de Liège, Œuvre du Secours Discret sous le Patronage de l’Administration Communale et du Comité National de Secours et d’Alimentation. Rapport présenté à l’Assemblée Générale du 20 juillet 1919 par M. L. Arnold, Secrétaire général, sur les opérations de l’Œuvre depuis sa fondation, novembre 1914, jusqu’à la clôture de ses opérations, fin juin 1919. Luik, 1919
Karhausen, Lucien, Le Cahier Perdu. La Destinée Tragique de J.v.d.K. Xlibris Corporation USA, 2011, 26, 28 april 1915
Vandervelde, Lalla, Monarchs and Millionaires. London, Thornton Butterworth Limited, 1925, p.97
Nederland/ Les Pays-Bas/ The NetherlandsWoestijne, Karel van de, Verzameld werk. Deel 8. Het dagelijksch brood II. Dagboeken en brieven over den oorlog 1914-1918. Bussum, (eds. P.N. van Eyck, P. Minderaa e.a.).
Uitgeversmaatschappij C.A.J. Van Dishoeck, 1950. April 1915: p. 400; 26 december 1915: p. 694
Verenigde Staten/ Les États-Unis/ USABursch, Ann Dennis, The Apotheosis of the Flour Bag. How a Belgian expresses gratitude. Boston, Mass.: The Priscilla Publishing Company, The Modern Priscilla, February 1917, 5.
Edgar, William C., ‘The Millers’ Belgian Relief Movement 1914-15 conducted by The Northwestern Miller. Final Report of its director William C. Edgar, Editor of the Northwestern Miller, MCMXV’. Minneapolis, Minn. USA, 1915
Hunt, Edward E., War bread. A Personal Narrative of the War and Relief in Belgium. New York: Henry Holt & Company 1916.
Kellogg, Charlotte, Women in Belgium. Turning Tragedy to Triumph. New York and London: Funk & Wagnalls Company, 4th edition, 1917.
Kellogg, Vernon, Fighting Starvation in Belgium. New York: Doubleday, Page & Company, Garden City, 1918
Secundaire Bronnen/Secondary Sources
België/ La Belgique/ BelgiumAdriaenssens, Werner, Belgian Art During the First World War: Exhibitions and Salons in Brussels. In: 14/18-Rupture or Continuity: Belgian Art around World War I. Rossi-Schrimpf, I. & Kohlwelter, L. (eds.). Leuven: Leuven University Press, 2018, p. 143-159
Bastin, Dany, L’occupation allemande dans l’entité de Mettet. Website Mettet 14-18.be. Blog: 10 février 2014
Corens, Pauline, Het Nationaal Hulp en Voedingscomité: voedselvoorziening op lokaal niveau. Erfgoed Lommel vzw, Documentatiecentrum De Barrier. Blog wo1.erfgoedlommel.be: 27 februari 2015
Debart, Francois, De Blecker, Florent, Delvin, Sarah. La Vie quotidienne à Liège pendant la Première Guerre mondiale. Luik: EPL – Dossier 14 – 18, p 109 - 133
Dejonckheere, Marc, Van Kempen, Annelien, De emotie van de meelzak. Nederlandse Annelien van Kempen voert onderzoek naar versierde meelzakken uit WO I. Ieper: VIFF Magazine, Friends of the In Flanders Fields Museum, no. 70, jul|aug|sep 2019, p. 12-18
De Keyzer, Diane, Nieuwe meesters, magere tijden. Eten en drinken tijdens de Eerste Wereldoorlog. Van Halewyck, 2013
Delmarcel, Guy, Isabella Errera (1869-1929) in Liber Memorialis 1835-1985. Brussel, KMKG-MRAH, 1985, p. 99-106
Delmarcel, Guy, Pride of Niagara. Best Winter Wheat. Amerikaanse Meelzakken als textiele getuigen van Wereldoorlog I. Brussel, Jubelpark: Bulletin KMKG-MRAH, deel 84, 2013, p. 97-126
De Meûter, Ingrid, Amerikaanse Meelzakken uit de Eerste Wereldoorlog. Brussel, Jubelpark: Museum Kunst & Geschiedenis. Blog: Stukken van de maand, november 2014
Departement Cultuur, Jeugd en Media Vlaanderen, Topstukkenlijst. Versie 12-12-2016. www.kunstenerfgoed.be
Europeana Collections, Bloemzakken. (1914; 1918) Flower Bags. Europeana 1914-1918: Bijdragen van particulieren, website: europeana.eu, 2014
Europeana Collections, Emilie Gerard, het verhaal van de Amerikaanse bloemzak. Emilie Gerard, the story of an American flower bag. Europeana 1914-1918: Bijdragen van particulieren, website: europeana.eu, 2014
Europeana Collections, Verhaal van Henri Vertongen.(1912; 1919) Story of Henri Vertongen. Europeana 1914-1918: Bijdragen van particulieren, website: europeana.eu, 2014
Europeana Collections, Schort in jute bloemzak. Europeana 1914-1918: Modemuseum Hasselt, website: europeana.eu, 2017
Helden Wereldoorlog I-Land van Waes, Moerbeke, Steun voor België. Gelegenheidsblog ‘100 jaar Groote Oorlog’. Bron: Guldenboek Moerbeke-Waes aan Hare Helden 1914-1918. helden.familiekunde-landvanwaas.be, Blog: 2 april 2015
In Flanders Fields Museum, Catalogus Remembering Herbert Hoover and the Commission for Relief in Belgium. Ieper: 16 maart – 20 mei 2013, p. 12-14
Macías T., Catalina, Le secours alimentaire pour les “pauvres petits belges”. Bruxelles: RTBF website. rtbf.be/14-18
Nath, Giselle, Voedselschaarste en voedselbedeling, tactieken en strategieën. Twee episodes uit de Belgische bezetting tijdens de Eerste Wereldoorlog. Gent: Universiteit Gent, Scriptie voorgedragen tot de graad van Master in de Geschiedenis (2010-2011), p. 48, voetnoot 100 en 101
Ruckebusch, Ina, Belgische voedselschaarste en Amerikaanse voedselhulp tijdens WOI. Veurne: Bakkerijmuseum, Patakon, Tijdschrift voor bakerfgoed, 5 nr. 1, juni 2014, p 7-31
Scheir, Olivier, Meelzak uit WOI verrijkt Nevelse collectie. Het Nieuwsblad België, 01/02/2016
Schloss, Claudine, Paul Heingartner. Luik: Bulletin des musées de la Ville de Liège hors série no. 38, décembre 2015
Sint-Pietersabdij, Oorlog in korte broek 14-18. Gent: website sintpieterabdij.stad.gent. Tentoonstelling 14-10-2016 – 2-4-2017
U.S. Embassy Brussels, History of the Flour Sacks. Brussel: The Hoover Exhibit. Expo Remembering Herbert Hoover and the Commission for Relief in Belgium, website hooverlegacy.be, 2006-2008/2013
Vanacker, Daniël, Het 14-18 Boek. De kleine Belgen in de Grote Oorlog. Zwolle: Uitgeverij Waanders bv, 2006, p 316-330
Van Kempen, Annelien, Een Oostkamps borduurwerk gekoesterd door Amerika’s first lady. Nieuwsbr. Heemkring Oostkamp, jrg. 24, nr. 1, sept. 2023
Van Kempen, Annelien, Dank van Oppuers. Nieuwsbr. Heemkundige Verzamelkring St. Amands, Heverstam, nr. 66, mrt. 2022
Van Kempen, Annelien, Versierde meelzakken in WO1. De Getelinie op bloemzak in de Warren Gregory collectie. Geetbets: Jaarboek 2022, jrg 28, p. 209-215
Van Kempen, Annelien, Versierde meelzakken in WO I. “De kanten bloemzak van Thlelt”. Tielt: FV regio Tielt vzw, Onze Voorouders, tijdschrift voor familiegeschiedenis, 22ste jrg nr. 4, okt.-dec. 2020, p. 67-69
Van Kempen, Annelien, De weldaad van de meelzak. Flour sacks. The art of charity. Ieper: vzw In Flanders Fields Museum, Jaarboek 2020, p. 4-25. English translation p. 123-131
Van Kempen, Annelien, Geborduurde meelzakken in WOI: Aardige herinneringen, zeer dienstig als geschenk; het overschot is het spreken waard. De relikwie van een heldenvolk. Veurne: Bakkerijmuseum: Patakon, tijdschrift voor bakerfgoed, nr. 1, september 2019, p. 3-23
Vermandere, Martine, Madame Lalla Vandervelde. A very exceptional woman. Gent, Amsab-ISG, 2023
Waterschoot, Raphaël, Oorlogsdagboek 1914-1918 hoe een burger van Sint Niklaas de Groote Oorlog beleeft. Blog: raphaelwaterschoot.wordpress.com, (zondag 24 september 1916), 2016
Nederland/ Les Pays-Bas/ The NetherlandsVogelsang-Eastwood, Gillian, Back in time: Two new and fascinating acquisitions for the TRC Collection. Leiden, Textile Research Centre, Blog: www.trc-leiden.nl, 2017, 5 april
Vogelsang-Eastwood, Gillian, Belgian Embroidered Flour Bags. Leiden, Textile Research Centre, TRC Needles-Accessories: www.trc-leiden.nl, 2017, 5 april
Verenigde Staten/ Les États-Unis/ USAAdrosko, Rita, The Fashion is in the Bag: Recycling feed, flour, and sugar sacks during the middle decades of the 20th century (1992). Textile Society of America, Symposium Proceedings. 557. http://digitalcommons.unl.edu/tsaconf/557, p. 130, 136
Austin, Carole, From Aid to Art: Decorated Flour Sacks from World War I. San Francisco, A Report from the San Francisco Craft and Folk Art Museum. Fall 1986
Byerly, Ross, Nelson, Kim, Clark, Desiree, Tinney, Meredith, Low, Keziah, The Great Humanitarian, Herbert Hoover’s Food Relief Efforts, Belgium & France. Mount Vernon, Iowa, Cornell College. Website: cornellcollege.edu. The Great Humanitarian. Herbert Hoover Food Relief Efforts, November 2006
Connolly, Loris, Recycling Feed Sacks and Flour Bags: Thrifty Housewives or Marketing Success Story? Dress, The Journal of the Costume Society of America,19-1, p. 17-36, DOI: 10.1179/036121192805298418, 1992, p. 19
Durlap, Annette, A Woman of Adventure: The Life and Times of First Lady Lou Henry Hoover. Nebraska: Potomac Books, 2022
Goodsell, Suzy, Flour Sacks provide War Relief. A Taste of General Mills. General Mills Archives, Blog: blog.generalmills.com, 2011
Hemingway, Joanne, Hinkhouse, Belle, Out of War. A Legacy of Art. West-Branch, Iowa: The Iowa City Questers Reciprocity Committee, 1995
International Herald Tribune, Belgian Artists Thank US. The New York Herald, European Edition, July 28, 1915. July 27, 2015
Kansas Historical Society, Thank you, America: Flour Sacks from Belgium, Reflections, a publication of the Kansas Historical Society and the Kansas Historical Foundation, spring 2014, vol 8, nr 2
Kull McCray, Linzee, Feed Sacks, The Colourful History of a Frugal Fabric. Calgary, Alberta: Uppercase Publishing Inc, 2016, p. 96-99
Little, Branden, De humanitaire mobilisatie in de Amerikaanse steden voor de steun aan België, 1914-18. Brussel: Musée et Archives de la Ville de Bruxelles, Cahiers Bruxellois – Brussels Cahiers 2014/1N (XLVI), (p. 127-145), zie p. 139, 140
Montgomery, Marian Ann J., Cotton & Thrift. Feed Sacks and the Fabric of American Households. Lubbock, Texas: Museum of Texas Tech University, Texas Tech University Press, 2019
Proctor, Tammy M., U.S. Food Aid and Expectation of Gratitude, 1914-1950. Rockefeller Archive Center Research Reports Online. Website: rockarch.org. 2011, p. 6
Schaefer, Matthew, What You Learn After You Know it all is What Matters. West Branch, Iowa, Herbert Hoover Presidential Library-Museum. Blog: Hoover Heads, July 6, 2022
Schwartz, Thomas, Subversive Flour Sacks of Thanks. West Branch, Iowa, Herbert Hoover Presidential Library-Museum. Blog: Hoover Heads, January 6, 2016
The Rockefeller Foundation, World War I and The Rockefeller Foundation. Sleepy Hollow, NY, Rockefeller Archive Center. The Rockefeller Foundation/A Digital History, Peace and Conflict. rockfound.rockarch.org
2) 'BIBLIOGRAFIE 'CONTEXT'/Bibliography 'Context'

De belangrijkste boeken, tijdschriften en online informatie die ik heb geraadpleegd om de context van de Versierde Meelzakken in WOI te kunnen plaatsen noem ik hieronder./ The most important books, magazines and online information that I consulted to put in context the Decorated Flour Sacks in WWI, are listed below.
Primaire Bronnen/Primary Sources
België/ La Belgique/ BelgiumAmara, M., Inventaire des archives du Comité national de Secours et d’Alimentation. Rapport général sur le fonctionnement et les opérations du Comité National de Secours et d’Alimentation. Deuxième partie. Le Département Alimentation. Tome II: Appendice: Le Service Stock général et Fabrications”. 1921. Brussel: Het Rijksarchief in België, Algemeen Rijksarchief, 2009
Brigode (né Ouwerx), Jane, Union Patriotique des Femmes Belges. Rapport présenté au Comité National de Secours et d’alimentation par Mme Brigode, Sécretaire general-fondatrice. 8 Aout 1914 – 28 Février 1915. Bruxelles, 1915
Castiau, Marcel, Le Comité Central de Secours et d’Alimentation de l’Agglomération bruxelloise. Gedetailleerd verslag van de werking van het Comité in Archief Camille Huysmans, AMSAB-ISG. Gent, 1915
Henry, Albert, Le Ravitaillement de la Belgique pendant l’occupation allemande. Paris: Les Presses Universitaires de France, 1924
Mahaim, Ernest, Le secour de chomage en Belgique pendant l’occupation allemande. New Haven, Connecticut: Yale University Press, 1926
Massart, Jean, La Presse Clandestine dans la Belgique Occupée: avec vingt-six fac-similés hors texte. Paris: Berger-Levrault, Libraires-Editeurs, 1917
Picard, Edmond, Heures de Détresse. L’Oeuvre du Comité National de Secours et d’Alimentation et de la Commission for Relief in Belgium. Belgique 1914 – 1915. Bruxelles: CNSA, L’ Imprimerie J -E Goossens SA, 1915
Rency, Georges (Stassart, Albert), La Belgique et la Guerre. La Vie Matérielle de la Belgique durant la Guerre Mondiale. Bruxelles: Henri Bertels, Editeur, 1922
Van den Plas, Louise, L’Union patriotique des Femmes belges. Bruxelles: La Femme Belge, no. 12, janvier 1915, p. 939-954
Van Doninck, Pater, Dagboek. Bornem, Cultuurdienst. Website: wo1bornem.be. Augustus 1914-Juli 1922
CanadaPrud’homme, H., Relief Work for the Victims of the War in Belgium. Report on donations received and shipments made to Belgium since the Work was started up to February 5th, 1915. Montréal, February 5th, 1915
Nederland/ Les Pays-Bas/ The NetherlandsWessem, Henriette J. van, Ik kan handwerken. Practische handleiding voor het vervaardigen van alle voorkomende vrouwelijke handwerken. Leiden: A.W. Sijthoff’s Uitgevers Maatschappij, 1920
Verenigde Staten/ Les États-Unis/ USAAnderson-Weld Perkins, Isabel, The Spell of Belgium. Boston: The Page Company, The Colonial Press, C.H. Simonds Co., 1915
Brand Whitlock, Belgium under the German Occupation: a personal narrative – Volume I. London: William Heinemann, 1919
Brown, Milton M., Clothing the Destitude of Belgium and the North of France (from October 26, 1914 tot April 1, 1917). London: The Commission for Relief in Belgium, 1917
Cammaerts, Emile, Claus, Emile, e.a., A Book of Belgium’s gratitude. Comprising literary articles by representative Belgians, together with their translations by various hands, and illustrated throughout in colour and black and white by Belgian artists. London: John Lane, the Bodley Head, New York: John Lane Company, Toronto: S.B. Gundy, 1916
Commission for Relief in Belgium, Extracts from a Letter relating to the Commission of Relief in Belgium from Mrs H. C. Hoover to Mrs Lindon Bates. New York City: The Commission for Relief in Belgium, The Woman’s Section, 14th December 1914
Commission for Relief in Belgium, History of The Woman’s Section of the Commission for Relief in Belgium. Appeal. New York, 1915
Commission for Relief in Belgium, Comité National de Secours et d’Alimentation, The Commission for Relief in Belgium, Has but a single purpose -, London: Crowther & Goodman, January 19th, 1915
Commission for Relief in Belgium, To-Day in Belgium. Reprinted from ‘The Morning Post’ of April 21 and 22, 1916. London: Crowther & Goodman 1916
Elisabeth, Koningin, The Queen of the Belgians makes a Christmas Appeal… Philadelphia: The Curtis Publishing Company, The Ladies’ Home Journal, January 1915, p 7
Gay, George I., Fisher. H.H. Public Relations of The Commission for Relief in Belgium. Documents. Volume I. Stanford University Press, Stanford University, California, 1929
Gay, George I., Fisher. H.H. Public Relations of The Commission for Relief in Belgium. Documents. Volume II. Stanford University Press, Stanford University, California, 1929
Gibson, Hugh, A Journal from our Legation in Belgium. Toronto: William Briggs. Garden City, N.Y.: The Country Life Press, 1917.
Kellogg, Charlotte, Bobbins of Belgium. A Book of Belgian Lace, Laceworkers, Lace-Schools and Lace-Villages. New York and London: Funk & Wagnalls Company, 1920
Kittredge, Tracy B., A History of the C.R.B., The History of The Commission for Relief in Belgium 1914-1917. London: Crowther & Goodman Limited, Printers.
Maurice, Arthur B., Bottled up in Belgium. The last delegate’s informal story. New York: Moffat, Yard & Company, 1917
Stopes, Marie Carmichael, Married Love or Love in Marriage. New York: The Critic & Guide Co., 1918
Williams, Jefferson and ‘Mayfair’, The Voluntary Aid of America, New York, London, 1918
Withington, Robert, Gray, Prentiss N., In Occupied Belgium, with a chapter by Prentiss N. Gray. Boston: The Cornhill Company, 1921
Secundaire Bronnen/Secondary Sources
België/ La Belgique/ BelgiumArnout, Anneleen, Archimedes Achterna. De Belgische musea tijdens de Eerste Wereldoorlog. BEG-CHTP – nr 22/2010, blz 55-92
Bracke, Nele, De vrouwenarbeid in de industrie in België omstreeks 1900. Een ‘vrouwelijke’ analyse van de industrietelling van 1896 en de industrie- en handelstelling van 1910. BTNG | RBHC XXVI, 1996, 1-2, pp 165-207
Calkoen, Rita, De Conink, Rik, Fotocollectie over de voedselbedeling in Brussel tijdens de Eerste Wereldoorlog. Gent: AMSAB-ISG, Brood & Rozen 2014 – 4, p 59 – 65,
Corremans, Luc, Vrouwen aan het Front. Van Dorothy Lawrence tot Marie Curie. Leuven, Davidsfonds Uitgeverij, 2014
Deblieck, Birgit, De beeldvorming van Herbert Hoover in de Belgische pers en historiografie. Gent: Masterscriptie Universiteit Gent, Vakgroep Nieuwste Geschiedenis, 2011
Delhalle, Sophie, Le CNSA, oeuvre purement humanitaire? Les comités locaux de Secours et d’Alimentation pendant la Grande Guerre. Jemeppe-sur-Meuse (Seraing), Analyse de l’IHOES no 107- 26 décembre 2012, p 1-6
Delhalle, Sophie, Les oeuvres de bienfaisance à Liège pendant la Premiere Guerre mondiale.
In: Maréchal, Christine et Schloss, Claudine, 1914-1918 Vivre la guerre à Liège et en Wallonie. Luik, Editions du Perron, 2014, p 255-268
Demasure, Brecht, Boter bij de vis. Landbouw en voeding tijdens de Eerste Wereldoorlog. Leuven, Davidsfonds Uitgeverij, 2014
Demasure, Brecht, ‘Honger langs de boorden van Maas en Schelde.’ Voedselconsumptie in België tijdens de Groote Oorlog. Bakkerijmuseum Veurne, Patakon, tijdschrift over Bakerfgoed, nummer 1, juni 2014, p 3-6
De Schaepdrijver, Sophie, De Groote Oorlog. Het koninkrijk België tijdens de Eerste Wereldoorlog., Amsterdam/Antwerpen: Uitgeverij Atlas, 1997
Goegebuur, Anton, Charlotte Kellogg: Women of America in Belgium. A biographical study on American and Belgian women during and after the First World War (1916-1920). Leuven: KU Leuven, Master of European Studies: Transnational and Global Perspectives, Centre for European Studies, 2014
Gubin, Eliane en De Smaele, Henk, Vrouwen en mannen ten oorlog, 1914-1918. Gender@war. Leuven, Davidsfonds Uitgeverij, 2015
Heingartner, Nancy, Préface/Chers Bienfaiteurs. Luik, Bulletin des musées de la Ville de Liège hors série no. 38. Novembre 2015/Octobre 2014
Hubrechts, Loes, Les Arts de la Femme (1908-1918). Een Brusselse vereniging voor en door vrouwen. Universiteit Gent, Masterproef, 2017
Lateur, Simon, De adel in het Gentse mondaine verenigingsleven aan het begin van de twintigste eeuw. Gent: Universiteit Gent, Masterscriptie voorgedragen tot het bekomen van het diploma Master in de Geschiedenis (2011-2012)
Le Progrès Libéral, The “Commission for Relief in Belgium”, Bruxelles, le 3 Avril 1915, gezien op: website Bruxelles occupée 14-18, Vie quotidienne, Extraits de presse, 14-18.bruxelles.be
Lilar, Suzanne, Une Enfance Gantoise. Parijs, Grasset, 1976
Maréchal, Christine et Schloss, Claudine, 1914-1918 Vivre la guerre à Liège et en Wallonie. Luik, Editions du Perron, 2014
Martin, Philippe, De betekenis van de Commission for Relief in Belgium in het nationaal en internationaal spanningsveld. (1914-1919). Gent, Proefschrift tot het behalen van de graad van Licentiaat in de geschiedenis (Nieuwste Tijden). Academiejaar 1980-1981. (Universiteitsbibliotheek Gent, online geraadpleegd op 25.08.2024)
Philippart, Jean-Paul, Des décors mémoriels figés dans le verre. Les Cristalleries du Val Saint-Lambert entre 1914-1920. In: Maréchal, Christine et Schloss, Claudine, 1914-1918 Vivre la guerre à Liège et en Wallonie. Luik, Editions du Perron, 2014, p 4-7
Piron, Paul, De Belgische beeldende kunstenaars: van de 19e tot de 20e eeuw A-K, L-Z. (twee delen) Antwerpen: Ludion, 2016
Raskin, Evrard, Elisabeth van België. Een ongewone Koningin. Antwerpen, Uitgeverij Houtekiet, 2005
Reymenants, Geraldine, Marie Elisabeth Belpaire. Gender en macht in het literaire veld. 1900-1940. Leuven, KADOC-Studies 35, Universitaire Pers Leuven, 2013
Scholliers, Peter, Oorlog en voeding: de invloed van de Eerste Wereldoorlog op het Belgische voedingspatroon, 1890-1940. Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis, elfde jaargang, nummer 1, februari 1985
Stuurgroep Wereldoorlog I, Limburg 1914-1918. Kleine verhalen in een Groote Oorlog. Hasselt, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed Limburg, website: limburg1914-1918.be, 2012
ULB, 1914 – ULB – 1918. Bruxelles: Le Blog des Bibliothèques de l’ULB sur la Guerre 1914-1918. 1914-ulb-1918.blogspot.com, 2014
ULB-USA: Passé, présent et futur d’une fructueuse collaboration. Past, Present and Future of a Fruitful Friendship. Bruxelles: Université Libre de Bruxelles, 1996
Van Wesemael, Fabian, Een gendergeschiedenis van de ervaring van verpleegsters en artsen in hun omgang met gewonde soldaten en lichamelijkheid tijdens de Eerste Wereldoorlog. Gent: Universiteit Gent, Masterproef voorgelegd aan de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte voor het behalen van de graad van Master in de Geschiedenis (2012 – 2013)
Vileyn, Danny, Oorlog en honger in een bange hoofdstad. Archief Camille Huysmans in AMSAB-ISG Gent. Brussel: Website bruzz.be, Blog 18-3-2015
Frankrijk/ La France/ FranceDillmont, Thérèse de, Encyclopédie des Ouvrages de Dames. Mulhouse (Alsace): Thérèse de Dillmont, Editeur, 1890
Nederland/ Les Pays-Bas/ The NetherlandsBruijn, Aris de, Janny Folmer en het Nederlandse hospitaal Pré Catalan in Parijs, deel 1. De Groote Oorlog, The Western Front Association Nederland 1914-1918, jrg 22, nr 1, maart 2016
Stevan-Bathoorn, Hennie, Stevan, Sjoerd, Pronklappen uit Nederlandse en Belgische meisjesscholen. Geschiedenis van de Souvenir de ma jeunesse 1875 - 1935. Museum voor Naaldkunst, Winschoten, 2009
Verenigde Staten/ Les États-Unis/ USAKlekowski, Edward J., Klekowski Libby, Americans in Occupied Belgium 1914-1918: Accounts of the War from Journalists, Tourists, Troops and Medical Staff. Jefferson, North Carolina: McFarland & Company, Inc., Publishers, 2014
McMillan, Evelyn, War, Lace, and Survival in Belgium During World War I. PieceWork Magazine, Spring 2020, p. 46-51
McMillan, Evelyn, Subversive Lace. PieceWork Magazine, May/June 2018, p. 8-15
McMillan, Evelyn, Gratitude in Lace. World War I, Famine Relief, and Belgian Lacemakers. PieceWork Magazine, May/June 2017, p. 10-15
Miller, Jeffrey B., WWI Crusaders. A band of Yanks in German-occupied Belgium help save millions from starvation as civilians resist the harsh German rule. August 1914 to May 1917. Denver: Milbrown Press, 2018
Nash, George H., An American Epic. Herbert Hoover and Belgian Relief in World War I. College Park, Maryland: NARA, Prologue Magazine, Spring 1989, Vol. 21, nr 1
Slach, Janlyn, Lou Hoover’s Reflections on Reflectors. West Branch, Iowa, Herbert Hoover Presidential Library-Museum. Blog: Hoover Heads, December 3, 2015
The National First Ladies’ Library, First Lady Biography: Lou Hoover. Canton, Ohio: website firstladies.org
Winkler, Albert, Herbert Hoover and Belgian Relief. Provo, Utah: Brigham Young University, BYU ScholarsArchive, Vol 49, Issue 2, pp 21-46, 2013

Over/About 💰

Annelien van Kempen

‘Scheppen, creëren en bewegen’
De Versierde Meelzakken in WOI fascineren. Ze zijn kleurrijk, stralen schoonheid uit en maken nieuwsgierig. Wat een scherp contrast met de trieste zwart-wit beelden van vechtende soldaten in loopgraven en in puin geschoten gebouwen. De realiteit van alle dag in een beschouwing, honderd jaar later.
‘Zakken’ zijn mijn thema sinds 2002, veel ervaringen in mijn leven komen erin samen. Ik heb honderden Zakken van glas geblazen en tegenwoordig creëer ik Quilt Zakken van gerecyclede kleding en huishoudtextiel.
Als boerendochter (1955) ben ik opgegroeid in een creatief gezin op een Nederlandse boerderij in Achthuizen op het Zuid-Hollands eiland Goeree-Overflakkee. Ik studeerde rechten aan de Erasmus Universiteit Rotterdam (1979) en werkte als bedrijfsjurist in de baggersector, de textielindustrie en de verpakkingsindustrie. Vervolgens was ik een ‘mevrouw Glasbak’, leidde de promotie van de recycling van glazen flessen en potten, was directeur van de ambachtelijke kristalfabriek en bestuurder van het Nationaal Glasmuseum in Leerdam. Sinds 1996 ben ik zelfstandig gevestigd professional met een diversiteit aan activiteiten.

Fondsen en sponsors 💰💰💰
De fondsen die mijn meelzakkenonderzoek steunen zijn:
* Hoover Presidential Foundation, West Branch, Iowa, VS (Travel Grant 2020)
* Koen Koch Fonds van de Vrienden In Flanders Fields Museum, Ieper, België (Toelage 2019)
* Vrouwe van Egmont Fonds, Nederland, 2019
* Private sponsors, 2019 – heden

“Creating and moving”
The decorated flour bags in WWI are fascinating. They are colorful, radiate beauty and evoke curiosity. They make a sharp contrast with the sad black-and-white images of fighting soldiers in trenches and buildings shot in ruins. Reflections on the reality of every day, a hundred years later.
Since 2002 ‘Bags’ or ‘Sacks’ have been my theme, as they bring together many experiences of my life. I have blown hundreds of bags in glass and nowadays I create Quilt Sacks of recycled clothing and household textiles.
As a farmer’s daughter (1955) I grew up in a creative family on a Dutch farm in Achthuizen on the South Holland island Goeree-Overflakkee. I studied law at Erasmus University Rotterdam (1979) and worked as a company lawyer in, respectively, the dredging, textile and packaging industry. Then I was ‘Mrs Glass Bin’, leading the campaign promoting the recycling of glass bottles and jars, was managing director of the crystal factory ‘Royal Leerdam Crystal’ and board member of the National Glass Museum in Leerdam. Since 1996 I’ve been working as an independent professional with various activities.

Grants and sponsoring 💰💰💰
– Herbert Hoover Travel Grant, Hoover Presidential Foundation, West Branch, Iowa, USA, 2020
– Grant Koen Koch Foundation, Friends of the In Flanders Fields Museum, Ypres, Belgium, 2019
– Vrouwe van Egmont Fund, The Netherlands, 2019
– Private sponsors, 2019 till now

Social media
Instagram: floursacksww1
Facebook: Annelien van Kempen
Linkedin: Annelien van Kempen
Pinterest: Annelien van Kempen

 

Translate »